Wolvenplein, een historische plek in Utrecht, krijgt een nieuwe toekomst. Tijmen Hamerslag, gebiedsregisseur, speelt hierin een belangrijke rol. Hij vertelt over de herontwikkeling, de samenwerking en de betrokkenheid van omwonenden. "We geven Wolvenplein terug aan Utrecht als een plek waar mensen samenkomen en genieten."
Hi Tijmen, wat is je rol binnen Wolvenplein?
Sinds eind 2021 ben ik met veel plezier gebiedsregisseur binnen Wolvenplein. Ik fungeer als aanspreekpunt voor de gemeente en de omgeving en zorg voor een goede samenwerking tussen alle betrokken partijen. Terwijl AM de woningen ontwikkelt en Levenslang het Kruisgebouw en de kerk, richt ik me op het openbaar gebied, de hoven en de bijbehorende procedures. Samen werken we aan een toegankelijke en levendige plek voor de stad.
Wat zijn belangrijke mijlpalen in het project tot nu toe?
Tot nu toe zijn er meerdere belangrijke mijlpalen geweest. De eerste was de winst van de tender, wat uiteindelijk leidde tot de aankoop van Wolvenplein eind 2021. Kort daarna ben ik betrokken geraakt bij het project.
De grootste mijlpaal tot nu toe was de vaststelling van de bouwenvelop. Hierin zijn alle kaders voor de ontwikkeling vastgelegd. Om tot dit punt te komen, hebben we verschillende stappen doorlopen, waaronder een uitgebreid participatieproces. Hierbij gingen we in gesprek met omwonenden en andere stakeholders om te bespreken hoe Wolvenplein ontwikkeld zou moeten worden, welke aandachtspunten belangrijk zijn en waar eventuele zorgen lagen.
We hebben meerdere participatiesessies georganiseerd en klankbordgroepen opgezet rond drie hoofdthema’s: werken en horeca, wonen en de openbare ruimte. Elke klankbordgroep bestond uit vertegenwoordigers van verschillende stakeholders. Tijdens drie verdiepende avonden per thema hebben we samen gezocht naar oplossingen en uitgangspunten, wat uiteindelijk mede de basis heeft gevormd voor de kaders in de bouwenvelop.
Een concreet voorbeeld hiervan is de brug. Uit de gesprekken bleek dat er geen fietsbrug moest komen en dat de voorkeur uitging naar een diagonale ligging vanaf het voorplein richting het Hooghiemstraplein, in plaats van een rechte oversteek. Ook andere aandachtspunten kwamen naar voren, zoals geluidsoverlast, met extra aandacht voor horeca en aanvullende geluidsonderzoeken. Daarnaast werd er gesproken over de bouwhoogte en hoe deze zou aansluiten bij de omgeving, het gebruik van de openbare ruimte en de balans tussen toegankelijkheid en overlast, zoals de aanwezigheid van jongeren en daklozen. Ook de grootte en inrichting van het voorplein en de doorloop rondom het complex werden besproken, waarbij het behoud van bomen langs de singel een belangrijk onderwerp was.
Al deze gesprekken en inzichten hebben een rol gespeeld in het vormen van de kaders voor de verdere ontwikkeling van Wolvenplein.
Wat zijn de komende mijlpalen?
De eerstvolgende mijlpaal is het omgevingsplan, dat de plannen juridisch verankert en voortbouwt op de bouwenvelop. Tegelijkertijd werken we aan de ontwerpen voor het Kruisgebouw met daarin het hotel, de horeca en de kerk en de woningen. Zodra deze ontwerpen afgerond zijn, kunnen we verder met het ontwerp van de buitenruimte, waarmee Wolvenplein een fijne en uitnodigende plek wordt voor iedereen.
Hoe verloopt de samenwerking tussen alle partijen?
De samenwerking verloopt vanaf het begin op een fijne en constructieve manier, met een positieve dynamiek tussen alle betrokken partijen. Hoewel sommige partners in de loop van de tijd een andere richting zijn ingeslagen, blijft de kern van het project sterk. AM en Levenslang zijn de eigenaren, en ik werk nauw met hen samen. Daarnaast hebben we een professioneel en gedreven team van adviseurs en ontwerpers, wat essentieel is om van Wolvenplein een bijzondere plek te maken.
Hoewel het traject langer duurt dan oorspronkelijk gedacht, blijft de energie en betrokkenheid groot. Iedereen deelt hetzelfde doel: samen werken aan een succesvolle herontwikkeling die Wolvenplein transformeert tot een levendige en toegankelijke plek. Dankzij de sterke samenwerking en gezamenlijke inzet boeken we steeds weer mooie vooruitgang.
Op welke manier worden omwonenden en belanghebbenden betrokken bij de herontwikkeling?
De herontwikkeling van Wolvenplein is natuurlijk in de basis een initiatief dat voortkomt uit betrokken bewoners en actieve burgers. De Witte Wolf en Stadsdorp Wolvenburg speelden hierin een belangrijke rol, voordat AM en later Levenslang zich aansloten bij het proces.
Vanaf de start van het project hebben we omwonenden geïnformeerd over de visie van AM en Levenslang. Dit gebeurde tijdens de coronaperiode, waardoor we dit digitaal hebben georganiseerd. Daarnaast werd er een expositie ingericht in het panopticum van Wolvenplein, waar panelen de visie op de herontwikkeling toelichtten. Ook tijdens de Open Monumentendag en de rondleidingen van Bert Poortman worden bezoekers meegenomen in het verhaal.
Naast informatievoorziening is er ook ruimte geboden voor participatie. In 2022 organiseerden we sessies met brainstormgroepen om ideeën en zorgen op te halen. De meest recente grote participatiemomenten vonden plaats toen de bouwenvelop ter inzage lag. Op dat moment werd er een presentatie gegeven in de gymzaal, waar omwonenden en belanghebbenden de kans kregen om vragen te stellen en in gesprek te gaan over de plannen.
Wat zijn de belangrijkste uitdagingen geweest?
De locatie in de stad vormt een van de grootste uitdagingen. Er zijn veel mensen met een mening over de ontwikkeling van Wolvenplein, variërend van direct omwonenden tot belanghebbenden met een bredere interesse, zoals monumenten- en archeologiegroepen. Deze partijen hebben invloed op het proces en brengen uiteenlopende perspectieven mee. Omdat Wolvenplein een prominente plek is met verschillende functies, ontstaat er soms spanning tussen de diverse belangen. Iedereen vindt het een bijzondere plek, maar de functies die het moet vervullen, kunnen onderling strijdig zijn. Dit maakt een integrale beoordeling complex.
Daarnaast spelen de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en de gemeente een belangrijke rol. De Rijksdienst heeft een adviesfunctie als het gaat om rijksmonumenten.
Een andere uitdaging is de transformatie van Wolvenplein. Het is meer dan honderd jaar lang een afgesloten plek geweest, waar niemand zomaar naar binnen mocht en waar ook niemand uit kon. Nu maken we er een publieke ruimte van, iets wat de stad juist veel teruggeeft. In theorie zou iedereen dat moeten toejuichen, maar in de praktijk zijn er mensen die zich specifiek op één belang richten en vanuit dat perspectief tegenstand organiseren. Soms wordt er bewust geprobeerd om het proces te vertragen of te beïnvloeden op een manier die de ontwikkeling belemmert. Dat maakt het ingewikkeld, want het plan is in de kern bedoeld om iets positiefs bij te dragen aan de stad. Het zou mooi zijn als er ook ruimte wordt gegeven om die transformatie op een goede manier te realiseren.
Hoe zorg je ervoor dat de behoeften van de buurt rondom groen aansluiten op het toekomstige ontwerp?
Omdat de herontwikkeling van Wolvenplein voortkomt uit een bewonersinitiatief, zijn de wensen en behoeften van de buurt vanaf het begin meegenomen in het ontwerp. We blijven deze uitgangspunten bewaken en toetsen of ze nog steeds aansluiten bij de huidige verwachtingen. De visie die destijds is neergelegd, vormt nog altijd de basis van de ontwikkeling. Natuurlijk zijn er op bepaalde punten voortschrijdende inzichten ontstaan, onder andere door de businesscase, veranderende regelgeving en aanvullende eisen vanuit de gemeente.
Als je over tien jaar terugkijkt en alles staat er, wat hoop je dan dat het project voor de stad heeft betekend?
Ik hoop dat Wolvenplein tegen die tijd een herkenbare en geliefde plek is geworden, niet alleen voor bewoners van Utrecht, maar ook voor bezoekers van buiten de stad. Een plek waar mensen graag naartoe gaan en waar ze zeggen: dat is echt een toffe plek. De kracht van het project zit in de diversiteit van functies - het samenspel van een hotel, een restaurant, woningen en een aantrekkelijke groene omgeving. Als al die elementen samenkomen en bijdragen aan een levendige, toegankelijke en prettige plek, dan is het project geslaagd.